Tijdens de Centrop Retail Inspiratiedag begin april ging Eyeline samen met Centrop-leden langs bij verschillende retailers in Zwolle. Van der Velde Boeken telt negen fraaie boekwinkels in het noorden van het land. Misschien wel de mooiste, of in ieder geval qua locatie de meest bijzondere, is Van der Velde in de Broeren. In de Broerenkerk van Zwolle, een voormalige dominicaner kerk, spreken we bedrijfsleider Bertrand Maas. Over de boekenbranche, de bijzondere locatie, de overeenkomsten en de verschillen met de optiekbranche.
Werken in een boekhandel die is gevestigd in een kerk; en in dezelfde kerk ook nog een brasserie. Het klinkt niet alledaags. “Soms is het wel wennen met al dat geluid. Hier in de kerk klinkt alles net wat harder en in de brasserie is het ook vaak een gezellige drukte, dus reuring is hier altijd”, opent Bertrand Maas. Hij zit al sinds 1999 in de boeken. “Mijn vorige werkgever Waanders, een begrip in Zwolle, kocht de kerk in 2013.
In 2018 werd Waanders overgenomen door Van der Velde Boeken en werd dit de negende winkel. In die tijd had de boekenbranche het lastig. Er waren veel faillissementen, bol.com kwam op én de e-reader won terrein. Waanders zei: ‘We moeten iets anders doen’. In Duitsland had je al het Kultur Kaufhaus waarbij verkopen werden gecombineerd met cultuur. Het idee was om de verkoop van boeken te combineren met onder andere muziek, theater en exposities. Meer beleving dus”.
Mensen komen hier voor boeken, maar ook voor de ambiance, de brasserie of om de kerk te bekijken. Een compleet ander concept, al komt zo’n 80% gelukkig primair voor de boeken. Net als in de optiek denk ik dat het belangrijk is om je te focussen op waar je goed in bent. Wij hebben hier meer dan 60 duizend titels op voorraad en moeten ook snel schakelen bij nieuwe trends. Tegenwoordig worden die ook bepaald door influencers, tv en apps als TikTok en BookTok.
Hier zien we dat er vooral door de jonge generatie en de invloed van social media veel aandacht is voor Engelstalige boeken. De klant is koning, dus je moet wel mee met je klantenkring. Die is natuurlijk niet overal hetzelfde. Een opticien in Oost-Groningen heeft een ander assortiment dan een opticien in de Kalverstraat in Amsterdam. Zo hebben wij in Groningen bijvoorbeeld twee winkels. Die op het A-Kerkhof is wat meer een traditionele boekhandel en op de Grote Markt ligt er meer focus op Engelstalig, mede door de link met de universiteit. Wat wel hetzelfde blijft, en dat geldt denk ik voor de hele retail, is de aandacht voor de klant. Je moet je thuis voelen in een winkel. Dat heb ik ook als ik bij mijn opticien binnenloop”.
De kerk is naast boekhandel ook een ontmoetingsplek. Bertrand: “Ik ben me ervan bewust dat niet iedere ondernemer over zo’n bijzondere locatie beschikt. Wat in onze branche bovendien een groot voordeel is, is dat we minder last hebben van online verkopen. Dat komt door de wettelijk vastgestelde vaste boekenprijs. Dat geldt overigens voor meer Europese landen. Een boek online kopen is dus niet goedkoper.
Sterker nog, je betaalt vaak zelfs extra verzendkosten. Zo hoef je niet op prijs te concurreren en kun je je focussen op je eigen kracht. We doen wel een uitverkoop aan het eind van het jaar. Boeken die hier minimaal twee jaar staan, mogen dan voor 50% weg. Voor Nederlandse boeken geldt dat ze na anderhalf jaar in de uitverkoop mogen. Anders heeft de vaste prijs ook geen waarde meer.” Wel heeft Van der Velde Boeken het voordeel om met meerdere winkels scherper in te kunnen kopen. “Dat zal ook de reden zijn dat optiekzaken de krachten bundelen op dit vlak.
Wist je trouwens dat er, gelukkig voor ons, weer meer gelezen wordt? Toen de e-reader op de markt kwam, zag je wel een daling, maar inmiddels stijgt de boekenverkoop weer. Mensen kopen een boek en zetten het daarna in de boekenkast. Ik zeg wel eens: je boekenkast is een afspiegeling van je leven. Als ondernemers proberen we een zo uitgebalanceerd mogelijk assortiment aan te bieden. Net als in de optiekzaak heb je alleen te maken met beperkte ruimte. Dus voor er iets nieuws bijkomt, moet er soms ook oude voorraad weg. Al kan er ook weer een revival zijn van oude boeken. Waar bij brillen soms vintage weer in de mode is, zie je ook bij ons soms opeens veel vraag naar oude boeken.”
Kortom, Bertrand zit als ondernemer nooit stil. “Je moet continu meebewegen met de consumententrends. Als op dinsdag iemand in Australië met 5 miljoen online volgers opeens een boek omhooghoudt, komen ze de volgende dag vragen of wij dit boek ook verkopen. Dat is soms een uitdaging, maar houdt het werk ook levendig. Het traditionele verdwijnt misschien een beetje, maar dat maakt het werk zeker niet minder leuk.”