Gekleurde contactlenzen volgens oogartsen een onveilige trend

Cornea, wetenschappelijk tijdschrift voor corneal specialists  – oogheelkundigen gespecialiseerd in hoornvliestransplantatie – en algemeen oogheelkundigen, zullen in een komende editie een artikel publiceren waarin het gebruik van “over-the-counter” verkrijgbare gekleurde contactlenzen wordt aangemerkt als een onveilige trend onder jongeren.

Het artikel beschrijft hoe 13 Amerikaanse jongeren van een gemiddelde leeftijd van 19 jaar een zeer ernstige ooginfectie ontwikkelden door het gebruik van gekleurde contactlenzen voor cosmetische doeleinden. De auteurs concluderen dat de gemakkelijke en ongecontroleerde wijze waarop dit type contactlenzen verkrijgbaar is, tot gevolg heeft dat jonge, goedziende mensen getroffen kunnen worden door oogaandoeningen die dusdanig ernstig zijn dat het gezichtsvermogen kan worden aangetast.

Het gebruik van gekleurde contactlenzen voor cosmetische doeleinden beperkt zich in Nederland echter niet tot jongeren. Gekleurde lenzen zijn hier onder meer bij HEMA over-the-counter te verkrijgen. Met over-the-counter wordt hier dan ook bedoeld dat de lenzen niet zijn aangeschaft bij een erkende contactlensspecialist.

Wat zijn de gevaren van het gebruik van over-the-counter aangeschafte gekleurde contactlenzen?

Het gebruik van alle contactlenzen – voor cosmetisch gebruik, of niet – die niet na een oogmeting of periodieke controle geadviseerd zijn door een erkende contactlensspecialist, kent dezelfde risico”s. Het gevaar bestaat dat de lens niet past of te weinig zuurstofdoorlatend is. Hierdoor kan een epitheeldefect ontstaan, een krasje in het oppervlakkige deel van het hoornvlies. Het hoornvlies is het voorste, doorzichtige deel van het oog dat zorgt voor de breking van lichtstralen en werkt als een lens, die zelfs sterker is dan de eigenlijke ooglens.

Wanneer een bacterie een epitheeldefect bereikt ontstaat een hoornvliesontsteking (keratitis). Bacteri??n die zo”n ontsteking kunnen veroorzaken zijn altijd in de buurt: ze bevinden zich bijvoorbeeld in het slijmvlies (de overgang tussen ooglid en oogbol) en op de huid, dus ook op vingers. Berucht is de bacterie genaamd Pseudomonas aeriginosa die zelfs in leidingwater kan voorkomen. Deze bacterie kan in korte tijd een hevige hoornvliesontsteking veroorzaken, die zeer ernstige gevolgen kan hebben voor het gezichtsvermogen en kan uitmonden in een perforatie (het “knappen”) van het hoornvlies. In het laatste geval is een hoornvliestransplantatie noodzakelijk. Doordat bacteri??n alom aanwezig zijn, blijft zodra er sprake is van een epitheeldefect ook bij goede hygi??ne de kans op een infectie bestaan. .

Bij een hoornvliesontsteking kunnen complicaties optreden. Er kan littekenweefsel ontstaan; wanneer dit litteken zich centraal bevindt kan het gezichtsvermogen afnemen. Een zeer ernstige complicatie is het ontstaan van een uitgebreide beschadiging van het buitenste en middenste deel van het hoornvlies; een zweer die ulcus corneae wordt genoemd. Zo”n zweer kan onder meer leiden tot een inwendige oogontsteking, glaucoom (hoge oogdruk) en permanente vermindering van het gezichtsvermogen.

Meer informatie over hoornvliesontsteking en complicaties als gevolg van het gebruik van onjuiste contactlenzen is te vinden op oogartsen.nl.

Een onveilige trend naast een al lang bestaande gevaarlijke gewoonte

De jonge pati??nten die omschreven worden in het Cornea artikel gebruikten de gekleurde contactlenzen op wel zeer onverantwoorde wijze. Maar ook bij correct gebruik is het gebruik van over-the-counter gekochte contactlenzen niet zonder risico. Dit geldt zowel voor gekleurde lenzen die alleen worden gebruikt voor het mooie / andere kleurtje als voor contactlenzen die als optisch hulpmiddel dienen.

Het over-the-counter aanschaffen van contactlenzen is in Nederland al lang geen trend meer te noemen – het is voor veel Nederlanders inmiddels een gewoonte en het aanbod bij drogisterijen en webwinkels is dan ook enorm. De contactlensspecialist wordt dan vaak alleen bezocht voor de eerste meting en aanschaf, waarna men overgaat tot het gebruik van de goedkopere lenzen uit de drogisterij of webshop. Daarbij wordt ook regelmatig de geadviseerde halfjaarlijkse controle “vergeten”, wat tot extra risico”s kan leiden doordat ogen nu eenmaal geen statische dingen zijn: de specifieke behoeften ervan kunnen binnen enkele maanden veranderen.

Dat consumenten kiezen voor goedkopere contactlenzen is begrijpelijk, mede gezien de aanhoudende economische malaise. Maar ogen zijn kostbaar en om die reden zou er meer voorlichting moeten komen over de risico”s van het gebruik van over-the-counter lenzen. Een aanzienlijk deel van de conclusies en aanbevelingen van het rapport “Gezondheidsrisico”s van contactlenzen” dat een gelijknamige wetenschappelijke commissie in 2001 aanbood aan de minister van Volksgezondheid heeft anno 2012 nog niet aan kracht en noodzaak ingeboet. Wellicht is de urgentie ervan zelfs toegenomen: juist doordat de economisch bange tijden voortduren, is het aannemelijk dat steeds meer contactlensdragers hun “heil” zoeken bij drogisterijen, warenhuizen en webwinkels. Met alle risico”s voor hun gezondheid van dien.

“